Süt Primleri Kime Yarıyor?  Basından seçmeler (Gönderen Recep TAŞKIRAN)

(Prof.Dr.Tayfun Özkaya yazısı)

Bugünlerde süt sanayicilerinin çiftçi eline geçen süt fiyatlarını aşağıya indirmeye karar verdiklerini izliyoruz. Süt üreticileri de buna karşı bir şeyler yapmaya çalışıyor. Çiftçiyi desteklediği iddia edilen politikalardan süt primi olayına biraz yakından bakalım mı? Acaba prim kime hizmet ediyor? 

Sütte kilo başına 4 kuruş prim ödeniyor. Peki, bu destek çiftçinin biraz daha iyi bir fiyat elde etmesine yarıyor mu? SEK’in özelleştirilmesinden bu yana büyük süt ve ürünleri sanayicilerinin süt fiyatlarının ne olacağı konusunda büyük bir güce sahip olduğu biliniyor. Özelleştirme arkasından süt fiyatları 40 kuruşa kadar çekildi ve yıllarca yem fiyatlarındaki artışa rağmen sabit kaldı. Ancak marketlerde satılan süt, yoğurt, peynir fiyatları düşmedi, hatta arttı. Primin ise çiftçi eline geçen fiyat üzerinde hiçbir etkisi olmadı. Zaten bu prim sistemini ortaya atanlar bu primin “serbest piyasayı”   bozmadığını, bu nedenle küreselleşmeye uygun olduğunu söylemişlerdi. Sütte ise piyasanın aslında birkaç şirketin keyfine göre belirlendiğini biliyoruz. Bu tür piyasalar monopol yani tekelci piyasalara yaklaşmaktadır. Kısacası sütte serbest piyasa olduğu bir yanılsamadır. Kırk kuruş düzeyinde para kazanmak mümkün olmadığından süt üreticileri ineklerini kesmişlerdi. Bunun sonucunda da üretim iyice taban yapınca süt fiyatları 80 kuruşa kadar çıkmıştı. Üretici tekrar süt üretmeye başladığında ise fiyatları aşağıya indirmeye başladılar. Görüldüğü gibi neo liberal fanatiklerin ileri sürdüğü gibi aslında kendini ayarlayan bir “serbest piyasa” da yok. Var olan kararsızlıktır.